Budizm hakkında bilgi

Budizm Alm. Buddismus (m.), Fr. Bouddisme (m.), İng. Buddism.
Buda’nın felsefi düşüncelerini kabul edip yolunda yürüme. Brahma
inanışının değiştirilmiş bir şeklidir. M. Ö. 4. yüzyılda, Hindistan’ın kuzeydoğusunda, Brahmancılık'ın sert uygulamalarına alternatif olarak kurulan, Buddhacılık veya Budizm olarak bildiğimiz ekolün mimarı olan Gautama Buddha’nın yaşamı hakkında kesin ve net bir bilgi birikimine sahip değiliz.

Buda,
milattan tahminen 560 sene evvel, Hindistan’da Benares şehrinin 160 km
kuzeyinde Kapilavastu (Lumbini) köyünde doğmuştur. Asıl adı, Guatama
veya Gotama’dır. Buda ismi, ona sonradan verilmiş lakab olup, münevver
(aydın), ilhama kavuşan demektir. Buda bir insan, babası ise bir
beyliğin hakimi idi. Rivayete göre annesi çeşitli rüyalar görmüş,
bunları babasına anlatmıştır. Babası onun bir hükümdar veya ilhama
kavuşan bir kimse olmasını istemediği için sarayında muhafaza etmiş,
fakat Buda 29 yaşında babasının sarayından kaçmış ve bir ormanda
inzivaya çekilerek şiddetli bir riyazet (açlık) çekmiştir. Riyazet ile
bir şey halledilemeyeceğini anlayarak, normal hayata dönmüş ve
tefekküre (düşünceye) dalmıştır. Nihayet 35 yaşında, Nerancara Nehri
kenarında bir incir (bo) ağacı altında oturup düşünürken, zihni
aydınlanmış, ilhama kavuşmuştur. Böylece Guatama Buda olmuş, 80 yaşında
ölünceye kadar fikir ve düşüncelerini yaymağa çalışmıştır. Buda, Brahma
itikadının (inanışının) bozulduğunu, puta tapmanın yanlış olduğunu
söylemiş ve putların kırılmasını emretmiştir. Onu dinleyenler, bu yeni
düşüncelere hayran oldular ve arkasından gittiler. Böylelikle Budistlik
ismi verilen yeni bir din meydana geldi. Buda, kendisinin ancak bir
insan olduğunu söylüyor ve hiçbir zaman ilahlık iddia etmiyordu. Fakat
öldükten sonra, talebeleri onu tanrılaştırarak namına mabetler
(tapınaklar) kurmuşlar; heykellerini yaparak, tapmaya başlamışlardır.
Böylece, Budizmi putperestlik şekline sokmuşlardır. Budistlikte, yani
budizmde, tanrı yoktur. Buda, bir nevi tanrı yerine konulmaktadır. Bu
tanrılaştırma yüzünden, geçen yüzyılın sonuna kadar Buda, budistlerce
tanrı zannediliyor ve dünya yüzünde yaşamadığına inanılıyordu. Ancak,
geçen asrın sonunda, onun doğduğu ve yaşadığı yerler bulunduktan ve
hayatı hakkında esaslı bilgiler elde edildikten sonra, bir insan olduğu
meydana çıktı.

Çeşitli kaynaklarda, O'nun M. Ö. 560-480 yılları
arasında yaşadığı belirtilmektedir. Gautama’yı Himalayaların
eteklerinde Lumbini Ormanı'nda dünyaya getiren annesi, doğumdan yedi
gün sonra ölmüştür. Çocukluk ve gençlik çağını sorunsuz bir şekilde
yaşayan Buddha, çevresindeki acılardan etkilenerek, ailesini bırakıp
çok sıkı bir çileye girmiştir.

Yavaş yavaş etrafında bir cemaat
oluşmuştur. Bundan sonraki yıllarda, öğretisini yoğun bir şekilde,
Hindistan’ın kuzeydoğusundaki Ganj Havzası'nda yaymaya çalışmıştır. 80
yaşına bastığı gün, Kuşinagara’da eceliyle ölmüştür. Hint adetlerine
göre, cesedi yakıldıktan sonra külleri sekiz kişi tarafından
paylaşılmıştır.

Düşünceleri, ölümünden sonra dört ayrı şekilde
ele alınmıştır. Buddha’ya göre "akıl, gelip geçici olaylardan
temizlenmelidir. Düşünce zinciri, kontrole imkan olmayan girdaplarda
mahvolur gider." Mutlak Yaratıcı için "Hiçbir fani göz O’nu
görememiştir, O’nu görmek için açılan perdenin arkasında, kendisini
saklayan bir başka perde çıkar; fakat perdeler sonsuzdur." ifadelerini
kullanır ve şöyle devam eder:

"Mutlaka, karanlıklar
aydınlanacaktır; ama kurbanlar, armağanlar vererek güçsüz tanrıların
himayesini aramaya kalkışmayınız. Göklerde melekler bile geçmiş
zamanların meyvesini toplamaktadır. Cehennemin en geniş çukurlarında da
şeytanlar cezalarına katlanıyorlar. Kainat ise durup dinlenmeden
doğmasına devam ediyor. Sizi bu aleme bağlayan zincirleri koparın.
Eşyanın ruhunu ve özünüzü tadın, göksel bir rahatlığa kavuşun."

"Ben
ki, kardeşlerimin ızdıraplarına ağlarım ve bu alemin tüm acıları ile
yaralanmış olan Buddha’yım. Şimdi gülüyorum ve bahtiyarım, zira,
hürriyetin varolduğunu, iradenin acılardan ve elemlerden daha üstün
olduğunu biliyorum. Ey ızdırap çekenler, sizler de bilin ki, bu
ızdıraba sebep olan yine kendinizsinizdir. Geçmişte yapılan hareketler
elem, ileride yapılan hareketler ise, bireye mutluluk verir. Ama bunlar
izafidir. Şayet ızdırabın kaynağını bilen kimse, bu ızdıraba sabırla
katlanabilirse, aşk ve hakikat için savaşabilirse, hergün biraz daha
hareketli ve merhametli olur. O kişi öldüğü zaman, hesaba hazırdır."

"Sonunda,
işkence halini alan tutkuları bilmez, lekeleyen günahı tanımaz.
Yeryüzünün hep işkence ve elemden başka bir şey olamayan sevinç ve
kederleri, artık onun esenliğini bozamaz. O Nirvana'ya girmiştir, bizim
gibi yaşayamaz. Fakat, yine hayatla birlik halindedir. Nirvana’ya
ereni, bu fani alemde sarsacak hiçbir kuvvet bulunmaz."

"Dünya,
Ahiret'in tarlasıdır. İnsan, dünyada ihtiyar ve iradesiyle iyilik ve
kötülükten ne yaparsa Ahiret'te onun karşılığını bulur" diyen
Buddha’nın yaşamı boyunca çektiği çileler sayesinde, bazı gerçekleri
somut bir hale dönüştürdüğü, bir beşerin kazanç hanesinde gördüğü izafi
değerleri kayıp olarak nitelendirdiği; özellikle de kendi aslına ve
hakikatine ulaştığı, yaşam verilerinden kaynaklanan cümlelerle
belirginleşmiş durumdadır. Budizm; ahlakı, doğruluğu, akıl ve aksiyon
bakımından kötülüklerden uzak kalmayı yeğler.